Η Πρότασή μας για τη Νέα Διοικητική Δομή της Ορεινής Όθρυος
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ
ΟΡΕΙΝΗΣ ΟΘΡΥΟΣ
Ταχ.Δνση: Ανάβρα 35010 ΔΟΜΟΚΟΣ
τηλ:6972918473-2232091245
e-mail: rpangios@otenet.gr
Ανάβρα 15 Απριλίου 2010
Προς
1) τον Υπουργό Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
2) την Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ν. Μαγνησίας
Η Πρότασή μας
για τη Νέα Διοικητική Δομή της Ορεινής Όθρυος
Σύμφωνα με τη θεμελιώδη αντίληψη του σχεδίου ‘Καλλικράτης’, το σημαντικό πλεονέκτημα της Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης Διοίκησης, είναι η αναπτυξιακή της προοπτική. Η συγκρότηση και λειτουργική αυτοδυναμία των νέων ΟΤΑ πρέπει να τους καθιστά ικανούς για να διευκολύνουν, να ενθαρρύνουν και να στηρίζουν την ανάληψη τοπικών πρωτοβουλιών ώστε να καταστούν βασικοί συντελεστές της τοπικής ανάπτυξης.
Tα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της Τοπικής Ανάπτυξης, πρέπει να βασίζονται στην αξιοποίηση των τοπικών και περιφερειακών συγκριτικών πλεονεκτημάτων, στο σεβασμό του περιβάλλοντος και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Αξίζει επίσης να τονισθεί ότι ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά τα οποία κατηγορηματικά αναφέρονται στον ‘Καλλικράτη’ είναι η «ορεινότητα», η οποία προβάλλει σαν όρος απαράβατος για την διαμόρφωση των «ενοτήτων» που θα αποτελέσουν τις νέες αυτοδιοικητικές οντότητες πρώτου βαθμού.
Σε ό,τι λοιπόν αφορά την περιοχή της ορεινής Όθρυος, οι μέχρι σήμερα διαμορφωμένες θέσεις τόσο των αρμόδιων τοπικών φορέων όσο και των πολιτικών κομμάτων εξουσίας, εμπεριέχουν μια μεγάλη αντίφαση:
Από τη μια μεριά αυτές οι θέσεις υποστηρίζουν την αναγκαιότητα της Νέας Αρχιτεκτονικής, υιοθετώντας στην ουσία το πολιτικό πλαίσιο και ιδιαίτερα τις παραπάνω θεμελιώδεις αρχές του ‘Καλλικράτη’ που πρέπει να διέπουν τις προτάσεις για τις συνενώσεις, ενώ απ’ την άλλη προτείνουν τη συνένωση όλων των ορεινών οικισμών της Όθρυος με τους κατ’ εξοχήν πεδινούς οικισμούς του Αλμυρού και της Νέας Αγχιάλου.
Αν δεχτούμε ότι αυτές οι προτάσεις των κομμάτων και των αρμόδιων πολιτικών φορέων διέπονται από μια γενικότερη πολιτική σκοπιμότητα, η οποία είναι πιθανό να εμπεριέχει και συγκεκριμένες μικροκομματικές πιέσεις, τότε θα πρέπει αναλυτικά να διευκρινισθούν τα σχετικά με το θέμα μας κρίσιμα πολιτικά ζητήματα:
1. Η πρότασή μας για αναβίωση του παλαιού Δήμου ορεινής Όθρυος με έδρα την παλιά Γούρα, που θα συμπεριλαμβάνει όλους τους ορεινούς οικισμούς, είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρη παρά ποτέ.
2. Η πρόταση των πολιτικών φορέων για τη δημιουργία του νέου Δήμου Αλμυρού είναι αντιφατική γιατί στην ανάλυσή της ισχυρίζεται ότι οι προς συνένωση περιοχές παρουσιάζουν όμοια αναπτυξιακά χαρακτηριστικά σε όλους τους τομείς και συγκεκριμένα: «αγροτική οικονομία, κτηνοτροφία, ΒΙΠΕ Αλμυρού, Αεροδρόμιο, οδικό δίκτυο με άξονα την ΠΑΘΕ, τουρισμός, κοινός πολιτισμός, κοινές παραδόσεις, ιστορία, συν …». Στην πραγματικότητα αυτά είναι τα δεδομένα χαρακτηριστικά της περιοχής Αλμυρού. Κυρίαρχα στοιχεία αυτών των χαρακτηριστικών είναι η «πεδινότητα» και το παραλιακό μέτωπο που καθορίζονται από τη φυσιογνωμία του Θεσσαλικού κάμπου και δημιουργείται έτσι μια άριστη, συμπαγής αυτοδιοικητική ΕΝΟΤΗΤΑ που υπακούει ακριβώς στο πνεύμα αλλά και στο γράμμα του ‘Καλλικράτη’. Το παράδοξο σ’ αυτή την πρόταση για τη νέα αυτοδιοικητική ενότητα του Αλμυρού είναι ότι εντελώς ξαφνικά, αντιφατικά και αστήρικτα προστίθεται και η έκφραση … «συν ο ορεινός όγκος της Όθρυος».
3. Η προφανής και αναμφισβήτητη αλήθεια είναι ότι ο ορεινός όγκος της Όθρυος έχει εντελώς διαφορετικά γεωοικονομικά και πολιτιστικά δεδομένα, που δημιουργούνται από το ανάγλυφο της Όθρυος, με κυρίαρχο και ανυπέρβλητο χαρακτηριστικό την «ορεινότητα».
4. Όλα αυτά τα δεδομένα καθιστούν αδήριτη ανάγκη την αναβίωση του παλαιού Δήμου ορεινής Όθρυος με έδρα την παλιά Γούρα, που θα συμπεριλαμβάνει σε ένα ΟΤΑ όλους τους ορεινούς οικισμούς αντί της σημερινής Κοινότητας Ανάβρας.
5. Ο ορεινός όγκος της Όθρυος συγκεντρώνει κατ’ αρχήν τα θεμελιώδη απαιτούμενα για τη συγκρότηση της νέας διοικητικής του δομής, ως εξής:
α. Συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις διοικητικής αυτοτέλειας και άμεσης δημοκρατικής νομιμοποίησης για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.
β. Η προτεινόμενη διοικητική δομή θεμελιώνεται στην αξιολόγηση της προηγηθείσας εφαρμογής του προγράμματος «Ιωάννης Καποδίστριας» σε σχέση με τα οργανωτικά, κοινωνικά και κυρίως αναπτυξιακά αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί με άξονα την Κοινότητα Ανάβρας.
γ. Η προτεινόμενη διοικητική δομή εξασφαλίζει την προσβασιμότητα των δημοτών στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων και εξασφαλίζει την αποτελεσματικότερη λειτουργία των υπηρεσιών που αναφέρονται στην καθημερινή ζωή των κατοίκων.
δ. Η προτεινόμενη δομή λαμβάνει υπόψη την ιστορική και πραγματική γεωγραφική ΕΝΟΤΗΤΑ που ανταποκρίνεται στους στόχους της νέας μεταρρύθμισης. Έτσι η νέα δομή διαμορφώνεται με βάση την ένταξη των ορεινών οικισμών σε ένα ευρύτερο γεωγραφικό και πολιτιστικό σύνολο, όπως αυτό διαμορφώθηκε ιστορικά και από την ίδια τη ζωή. Η ένταξη σε μια εντελώς διαφορετική «αυτοδιοικητική ενότητα» (Αλμυρός, Ν. Αγχίαλος) με αποκλειστικά πεδινά χαρακτηριστικά και τόσο απομακρυσμένη δε μπορεί εν προκειμένω να δικαιολογηθεί.
ε. Η νέα χάραξη σύμφωνα με την πρόταση των πολιτικών φορέων, με σκοπό και μόνο την ικανοποίηση του ζητούμενου ελάχιστου αριθμού νέων ΟΤΑ, δεν αποτελεί πανάκεια για τη λύση των λειτουργικών προβλημάτων της τοπικής αυτοδιοίκησης και μπορεί να αποδειχθεί λύση αντιαναπτυξιακή και ενδεχομένως καταστροφική για την περιοχή της ορεινής Όθρυος.
στ.Ανεξάρτητα από τις δεσμεύσεις των αρχικών ενοτήτων (επαρχία, νομός, περιφέρεια) - οι οποίες λαμβάνονται υπόψη και στη δική μας πρόταση - η διαδικασία αναζήτησης εφικτής λύσης πρέπει να υπακούει και σε γενικότερα κριτήρια - όπως αυτά του Καλλικράτη - τα οποία στην πρότασή μας γίνονται αποδεκτά και ταυτόχρονα τεκμηριώνουν τους ισχυρισμούς μας:
ι) Κοινωνικά
Η προτεινόμενη - σύμφωνα με την πρότασή μας - αυτοδιοικητική ΕΝΟΤΗΤΑ, αντιστοιχεί σε κοινωνικά συμπαγείς περιοχές με κοινές πολιτισμικές και πολιτιστικές παραδόσεις και έθιμα.
ιι) Οικονομικά
Στη νέα αυτοδιοικητική ενότητα που προτείνουμε (Δήμος Ορεινής Όθρυος), η εσωτερική οικονομική ανισότητα είναι ελάχιστη, έτσι ώστε οι υπάρχουσες ενδοπεριφερειακές δομές και οι αντιθέσεις δεν οδηγούν σε καμία περίπτωση σε τοπική αυτοδιοίκηση πολλών ταχυτήτων.
Συνοπτικά, η τοπική οικονομία βασίζεται σε τρεις θεμελιώδεις παράγοντες:
Ι) Αξιοποίηση ορεινών φυσικών πόρων.
ΙΙ) Παραδοσιακές σχέσεις παραγωγής – ιδιαίτερος ορεινός τοπικός πολιτισμός.
ΙΙΙ) Ομοιογενής ανθρώπινος παράγων με ιδιαίτερα ορεινά χαρακτηριστικά – ισχυρή επιρροή του απόδημου.
Τα οικονομικά υπο-κριτήρια που συνήθως εντάσσουν τον πολίτη του χωριού στην ευρύτερη περιοχή επιρροής του τοπικού κέντρου ανάπτυξης όπως η εργασία, η εκπαίδευση, η κίνηση προς την τοπική «μεγάλη αγορά» δεν οδηγούν μόνο προς την κατεύθυνση του Αλμυρού.
Η τοπική οικονομία χαρακτηρίζεται από στοιχεία σχετικής αυτονομίας και δε βασίζεται με κανένα τρόπο στην επιρροή μιας πόλης – κέντρο (π.χ. Αλμυρός), δεδομένου ότι οι σχέσεις διαπλέκονται - με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της Ανάβρας- ισομερώς προς όλες σχεδόν τις όμορες πόλεις Λαμία, Δομοκός, Φάρσαλα, Αλμυρός, Στυλίδα.
Να σημειωθεί χαρακτηριστικά ότι η Ανάβρα ανήκει «εκκλησιαστικώς» στη Λαμία, οι περισσότεροι από τους απόδημους είναι εγκατεστημένοι στη Λαμία, οι υπηρεσίες ταχυδρομείου και ηλεκτρικού ρεύματος παρέχονται από το Δήμο Δομοκού λόγω εγγύτητας, η δε παραγωγή του Αιολικού Πάρκου κατευθύνεται προς τη Στυλίδα.
Πιο συγκεκριμένα, η τοπική οικονομία βασίζεται στην κτηνοτροφία ελευθέρας βοσκής με αξιοποίηση των ορεινών βοσκοτόπων, στην παραγωγή ορεινών δημητριακών και αρωματικών
φυτών, στην αξιοποίηση του δασικού πλούτου και των πηγών, στη μεταποίηση της κτηνοτροφικής παραγωγής (κρέας – γάλα) και στον ορεινό αγροτουρισμό.
Από τα συνοπτικά οικονομικά στοιχεία που αναφέρονται παραπάνω είναι προφανές ότι η οικονομία της ορεινής Όθρυος δεν προσιδιάζει στην κατ’εξοχήν πεδινή οικονομία του Αλμυρού.
ιιι) Γεωγραφικά
Η Αυτοδιοικητική ενότητα που προτείνουμε έχει συμπαγές γεωγραφικό σχήμα το οποίο γεωμετρικά ομοιάζει περισσότερο με κύκλο. Αυτό το σχήμα επιτρέπει σαφήνεια στα σύνορα και διακριτά διοικητικά όρια, στοιχείο κρίσιμο στις αγροτικές περιοχές λόγω χρήσεων γης.
Ο ΟΤΑ που προτείνουμε αποτελεί ένωση όμορων οικισμών, χωρίς να παρεμβάλλονται περιοχές άλλων ΟΤΑ. Αυτό το γεωγραφικό κριτήριο έχει σχέση με την γεωμορφία, η οποία στην περίπτωσή μας αφορά την «ορεινότητα» της περιοχής και έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί στην περίπτωση της Όθρυος, τα ιδιαίτερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά σχηματίζουν μία ευρύτερη ενότητα στην οποία οι πολίτες αυτής της περιοχής έχουν ιστορικά διαμορφωμένη συνείδηση ότι ανήκουν.
Επιπλέον - όπως αναφέρθηκε παραπάνω - τα βασικά δίκτυα υποδομών της «ενότητας» που προτείνουμε δεν συνδέονται με αυτά του Αλμυρού και αξίζει να τονισθεί ότι η βασική οδική σύνδεση της Ανάβρας με τον Αλμυρό γίνεται μέσω δύσβατης οδού 40 χιλιομέτρων.
ιν) Αναπτυξιακά
Στο νέο ΟΤΑ που προτείνουμε, πρέπει - σε σχέση με τις έννοιες «Στρατηγικός Σχεδιασμός» και «Οργανωτική Δομή» - να ληφθούν σοβαρά υπόψη τα ιδιαίτερα ορεινά χαρακτηριστικά της περιοχής και η συμβατότητά τους με τα χαρακτηριστικά των περιοχών του ευρύτερου περιβάλλοντός τους, ώστε να εξασφαλισθεί η πορεία τους σε κατεύθυνση αναπτυξιακή.
Ο νέος ΟΤΑ έχει τη δυνατότητα ανάπτυξης τοπικών πρωτοβουλιών, εξασφαλίζοντας τις ελάχιστες εσωτερικές δομές για την επιχειρησιακή ετοιμότητα του. Ο χώρος ευθύνης του αντιστοιχεί σε οικονομικές δραστηριότητες και μεγέθη που του δίνουν τη δυνατότητα άντλησης πόρων από την τοπική οικονομία.
Τα πλεονεκτήματα αυτής της προσέγγισης πολύ συνοπτικά μπορούν να ομαδοποιηθούν ως εξής:
- Επιτρέπει την προσαρμογή της στρατηγικής στις ιδιόμορφες τοπικές ανάγκες.
- Αξιοποιεί επαρκώς τους τοπικούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους
- Αντιμετωπίζει το πρόβλημα του μεταφορικού κόστους
- Βελτιώνει το λειτουργικό συντονισμό σε τοπικό επίπεδο
- Εξασφαλίζει την παραμονή και την αύξηση του ντόπιου πληθυσμού στην περιοχή, μέσω της επικείμενης ανάπτυξης.
Αυτές οι επιμέρους προσεγγίσεις οδηγούν προς την κατεύθυνση όπου - σύμφωνα με τις πολιτικές διακηρύξεις - το «φως στο τούνελ» ξεπροβάλλει από την πλευρά της «Πράσινης Ανάπτυξης».
Τα μειονεκτήματα της προσέγγισης, αφορούν στην αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων εκεί όπου απαιτούνται οικονομίες κλίμακας. Τα προβλήματα αυτά, ωστόσο, μπορούν να αντιμετωπιστούν - μόνο γι’αυτές τις περιπτώσεις - με διάλογο στη βάση της διαδημοτικής συνεργασίας, όπως έγινε κατά κάποιο τρόπο με τα Συμβούλια Περιοχής και τους Αναπτυξιακούς Συνδέσμους. Μπορεί δηλαδή να ισχύσει στο συγκεκριμένο θέμα μια λογική Μητροπολιτικής Διακυβέρνησης, πράγμα που κυρίως αφορά τις ορεινές περιοχές.
ν) Πολιτιστικά - Ιστορικά
Πέραν των φυσικών πόρων, η περιοχή της ορεινής Όθρυος διαθέτει ισχυρή παράδοση που βασίζεται στη μοναδική της ιστορία, προϊστορία και μυθολογία. Διαθέτει ζωντανά παραδοσιακά πολιτισμικά στοιχεία, παραδοσιακά ήθη και έθιμα, μοναδική κουζίνα με παραδοσιακές ορεινές γεύσεις.
Στη σημερινή πραγματικότητα και ως συνέπεια όλων των παραπάνω, ο αληθινός τοπικός «πλούτος» που πρέπει να αξιοποιηθεί είναι ο ανθρώπινος «παράγων». Είναι δηλαδή ένα πολύ ανθεκτικό και εμπλουτισμένο «κράμα» που το συνθέτουν ο ντόπιος κάτοικος και ο απόδημος σε συνδυασμό με την «ορεινότητα» και τους τοπικούς φυσικούς πόρους, πράγμα που είναι αποτέλεσμα του «απόμακρου» και της παραδοσιακής απομόνωσης των οικισμών της ορεινής Όθρυος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά το δέκατο όγδοο αιώνα, το δέκατο ένατο και μέχρι τις αρχές του εικοστού, με την τεχνολογία της εποχής και μόνο στις περιοχές της δυτικής Όθρυος που προσδιορίζονται ως «Βουνά της Γούρας» ευημερούσαν πάνω από δέκα χιλιάδες κάτοικοι.
Αυτά τα αναμφισβήτητα τοπικά στοιχεία είναι ακριβώς η μεγάλη δύναμη για την παραπέρα ανάπτυξη αυτής της ορεινής περιοχής, που προσδοκά να λειτουργήσει ως αυτοδιοικούμενη τοπική οντότητα.
6. Εκτός από τα παραπάνω όμως, είναι γνωστό ότι οι ιθύνοντες των μεγαλύτερων ανά περιοχή πόλεων, κατά κανόνα επιδιώκουν να συνενωθούν και να απορροφήσουν τους μικρότερους οικισμούς και τα χωριά, χωρίς να εξετάζουν το κατά πόσον συναποτελούν μια συνεκτική αυτοδιοικητική ΕΝΟΤΗΤΑ με τους προς συνένωση οικισμούς.
Αυτός ο ισχυρισμός μας αποδεικνύεται από το γεγονός ότι όλες οι αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων των μεγαλύτερων πόλεων είναι ομόφωνες και υπέρ των συνενώσεων. Το αντίθετο ακριβώς - και με το φόβο της απορρόφησης - πράττουν τα Συμβούλια των μικρότερων ΟΤΑ με ομόφωνες επίσης αποφάσεις.
7. Σε ό,τι βέβαια αφορά τις απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές, είναι γεγονός ότι οι προσδοκίες των ιθυνόντων των μεγάλων Δήμων - που επιδιώκουν να τις ενσωματώσουν – εστιάζονται κυρίως στην «απορρόφηση» των πλουτοπαραγωγικών και ιδιαίτερα των φυσικών τους πόρων, προς όφελος των αστικών περιοχών. Κάτι ανάλογο είναι ενδεχόμενο να συμβεί και στη δική μας περιοχή, πράγμα το οποίο είμαστε διατεθειμένοι να αντιπαλέψουμε με κάθε τρόπο.
Για όλους τους παραπάνω λόγους λοιπόν και με δεδομένο ότι οι συνενώσεις γίνονται υποχρεωτικά και όχι σε εθελοντική βάση, καταθέσαμε και επιμένουμε στην πρότασή μας για τη δημιουργία του Δήμου Ορεινής Όθρυος και είμαστε στη διάθεση όλων των αρμοδίων και των ενδιαφερομένων για δημιουργικό διάλογο και περαιτέρω συνεργασία.
Για τη Διοικούσα Επιτροπή
Ο Πρόεδρος
Ρίζος Αριστ. Πάντζιος
Κοινοποιήσεις:
- Πολιτικά Κόμματα - Βουλευτές
- Δήμοι –Κοινότητες Θεσσαλίας
- ΜΜΕ